Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe ( Dz. U. z 2017 r., poz. 59 ze zm.)

2. Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j.Dz. U. z 2017 r., poz. 1201 z późn. zm.)

3. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 września 2015 r. w sprawie wysokości kosztów upomnienia skierowanego przez wierzyciela do zobowiązanego przed wszczęciem egzekucji administracyjnej (Dz. U z 2015r., poz. 1526)

4. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 sierpnia 2016 r. w sprawie wzorów tytułów wykonawczych stosowanych w egzekucji administracyjnej  (Dz. U. z 2016 r., poz. 1305 ze zm.)

5. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 2015 r. w sprawie trybu postępowania wierzycieli należności pieniężnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1483)

6.  Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 października 2014 r. w sprawie określenia należności pieniężnych, których egzekucja może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 131 ze zm.)

7. Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 27 lutego 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzorów tytułów wykonawczych stosowanych w egzekucji administracyjnej (Dz. U. z 2017 r. poz. 469)

EGZEKUCJA OBOWIĄZKU SZKOLNEGO I OBOWIĄZKU NAUKI
 
Niespełnienie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki podlega egzekucji administracyjnej na podstawie art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59, poz. 949, poz. 2203), Przepis ten odsyła do trybu przewidzianego w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r.  o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2017r. poz. 1201 z późn. zm. ), określanej niżej jako „ustawa egzekucyjna”. Na gruncie ustawy egzekucyjnej oba obowiązki należą do kategorii obowiązków o charakterze niepieniężnym  - art.2 § 1  pkt 10.
Środkiem przymuszającym do wyegzekwowania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki jest grzywna w celu przymuszenia.
Grzywny nie stosuje się wobec ucznia, jako osoby małoletniej. Zgodnie z art. 120 § 2 ustawy egzekucyjnej, nieuczęszczanie dziecka do szkoły skutkować będzie nałożeniem grzywny na jego przedstawicieli ustawowych. Tym samym egzekwowany będzie rodzicielski obowiązek zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia.
Grzywna w celu przymuszenia może być nakładana kilkakrotnie w tej samej lub wyższej kwocie. Każdorazowo nałożona grzywna nie może przekroczyć kwoty 10 000 zł. Grzywny nakładane wielokrotnie nie mogą łącznie przekroczyć kwoty 50 000 zł (art. 121 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).
Stosownie do art. 124 § 1 ustawy egzekucyjnej nałożone grzywny w celu przymuszenia, nieuiszczone w terminie podlegają ściągnięciu w trybie egzekucji należności pieniężnych, określonych w ww. ustawie egzekucyjnej.
W razie wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym, nałożone, a nieuiszczone lub nieściągnięte grzywny w celu przymuszenia podlegają umorzeniu. Postanowienie w sprawie umorzenia grzywny wydaje organ egzekucyjny na wniosek zobowiązanego.

WIERZYCIEL OBOWIĄZKU SZKOLNEGO I OBOWIĄZKU NAUKI
 
Zgodnie  z art. 1 pkt 13 ustawy egzekucyjnej przez wierzyciela rozumie się podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym.
Wierzycielem obowiązku szkolnego lub nauki jest dyrektor szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko zamieszkuje. Gmina jest wierzycielem dla obowiązku wypełniania przez młodzież w wieku 16-18 lat, a dyrektor szkoły w pozostałym zakresie wiekowym.

PODSTAWOWE OBOWIĄZKI WIERZYCIELA

1. wystosowanie upomnienia – art. 15 ustawy egzekucyjnej. Adresatem upomnienia jest zobowiązany (w tym przypadku rodzic bądź opiekun prawny). Wymagana jest forma pisemna, zaś treść  upomnienia to wezwanie do wykonania obowiązku, z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Dla celów dowodowych konieczne jest takie doręczenie upomnienia, aby można było ustalić dzień (datę), w którym doręczenie nastąpiło - czyli, w razie korzystania z drogi pocztowej, za zwrotnym poświadczeniem odbioru.
   Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 września 2015 r. w sprawie wysokości kosztów upomnienia skierowanego przez wierzyciela do zobowiązanego przed wszczęciem egzekucji administracyjnej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1526), koszty upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji wynoszą 11, 60 zł.
2. wystawienie tytułu wykonawczego – art. 26 § 1 i art. 27 ustawy egzekucyjnej. Po upływie siedmiu dni, od dnia doręczenia upomnienia, wierzyciel może dokonać kolejnej czynności zmierzającej do zastosowania środka egzekucyjnego w postaci grzywny w celu przymuszenia. Jest nią wystawienie tytułu wykonawczego, o treści wyznaczonej art. 27 § 1 ustawy egzekucyjnej. Wzór tytułu wykonawczego związanego z obowiązkami o charakterze niepieniężnym ustalono na podstawie rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 27 lutego 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzorów tytułów wykonawczych stosowanych w egzekucji administracyjnej (Dz. U. z 2017 r. poz. 469).
3. wystąpienie z wnioskiem o wszczęcie egzekucji – art. 26 § 1 i art. 28 ustawy egzekucyjnej. Następnie wierzyciel występuje z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Zgodnie z wymogiem  art. 28 ustawy egzekucyjnej, ponieważ egzekucja dotyczy w omawianym przypadku obowiązku o charakterze niepieniężnym, dyrektor - wierzyciel powinien wskazać we wniosku środek egzekucyjny. Jest nim grzywna  w celu przymuszenia - art. 1a pkt 12 lit.b i art. 119 ustawy egzekucyjnej.
4. Wniosek oraz tytuł wykonawczy z załączonym dowodem doręczenia upomnienia składa się  w organie egzekucyjnym, którym jest właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego, jak stanowi art. 20 § 1 pkt 2 ustawy egzekucyjnej – w przypadku Miasta Olsztyna – Wydział Edukacji, ul. Knosały 3.
5. W toku postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez Prezydenta Olsztyna lub osobę przez niego upoważnioną, dyrektor może występować z wnioskami i środkami procesowymi przysługującymi wierzycielowi. Może zastosować zażalenie na postanowienia  oraz występować  z wnioskami o zawieszenie lub umorzenie postępowania egzekucyjnego

ZADANIA ORGANU PROWADZĄCEGO (EGZEKUCYJNEGO)
 
Zasadniczą rolą organu egzekucyjnego  jest doprowadzenie do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji, czyli wymuszenie na rodzicach (prawnych opiekunach) pożądanych zachowań dziecka i (lub) samych rodziców, drogą zastosowania grzywny w celu przymuszenia.
Gmina – zgodnie z ustawą o systemie oświaty – kontroluje spełnianie obowiązków: szkolnego i nauki  w przedziale wiekowym 16-18 lat.