Jan Baczewski uhonorowany

Wybitny polski działacz, zasłużony animator ruchu polskiego w Prusach Wschodnich został upamiętniony specjalną tablicą. Uroczystość jej odsłonięcia odbyła się w przeddzień Narodowego Święta Niepodległości (czwartek, 10 listopada).

Pamiątkowa tablica została umieszczona na jednej ze ścian dawnego Domu Polskiego przy ul. Partyzantów 87. To obiekt, w którym mieści się Instytut Północny im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie, którego działacze zainicjowali takie uhonorowanie Jana Baczewskiego.

- To dla nas wszystkich niezwykle ważna uroczystość - mówił dyrektor Instytutu Północnego, dr Jerzy Kiełbik. - Symboliczne jest to, że odbywa się w przeddzień dnia, w którym świętujemy odzyskanie przez Polskę niepodległości. Działalność Jana Baczewskiego było fundamentalna dla przyszłych pokoleń.

Uroczystość odbyła się w obecności rodziny Jana Baczewskiego. Obecna była także młodzież olsztyńskich szkół, władze samorządowe, naukowcy.

Jan Baczewski (1890-1958) był polskim działaczem politycznym i oświatowym w Niemczech. W styczniu 1919 r. kierował polską akcją plebiscytową na Warmii. Był zwolennikiem ustalenia granic Polski z Niemcami w oparciu o prawa historyczne – optował za przywróceniem granic z czasów przed rozbiorami. Był również współtwórcą Związku Polaków w Prusach Wschodnich (1920 r.) i Związku Polaków w Niemczech (1922 r.). Dzięki jego wysiłkom w grudniu 1928 r. władze pruskie zezwoliły na otwieranie polskich szkół prywatnych na terenach autochtonicznych. 1 września 1939 r. Baczewski został aresztowany i trafił do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen.

Po I wojnie światowej, po której Polska powróciła na mapę świata, na terenie Niemiec pozostała liczna Polonia. 27 sierpnia 1922 r. doszło do zjednoczenia regionalnych organizacji polonijnych i utworzenia Związku Polaków w Niemczech. Centralizacja wzmocniła pozycję narodowego ruchu polskiego wobec władz niemieckich i jego możliwości występowania w obronie praw mniejszości polskiej.

Związek prowadził również działalność kulturalną, gospodarczą i polityczną. Jego celem była ochrona praw polskiej mniejszości narodowej oraz dbałość o polskie dziedzictwo kulturowe, które pozostało w granicach Niemiec. Zainicjował powstanie Centralnego Banku Spółdzielczości Polskiej – Banku Słowiańskiego z siedzibą w Berlinie, który odegrał ważną rolę w finansowaniu działalności polonijnej w Niemczech. Pod sztandarami związku działały też polskie spółki rolno-handlowe, spółdzielnie, zjednoczenia zawodowe, drukarnie, gazety, szkoły, bursy, instytucje opieki socjalnej, stowarzyszenia kulturalne, zespoły artystyczne oraz kluby sportowe. Po wybuchu II wojny światowej organizację zdelegalizowano, a jej majątek skonfiskowano.

Po odsłonięciu tablicy odbyła się ceremonia uhonorowania Warmiaków odznaką "Zasłużony dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego". Nie zabrakło także części naukowej. Prof. Józef Borzyszkowski z Instytutu Kaszubskiego w Gdańsku wygłosił wykład "Związek Polaków w Niemczech IV Dzielnica", zaś Rafał Wolski, reprezentujący Ministerstwo Spraw Zagranicznych, opowiedział o reakcjach konsulatów polskich wobec ruchu polskiego w Niemczech.

Wydarzenie jest elementem obchodów 100. rocznicy powstania Związku Polaków w Niemczech.

[galeria zdjęć]