1. Podstawy Prawne

Podstawowym aktem prawnym w sprawach nieletnich jest: Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. inne obowiązujące przepisy:

• Kodeks Postępowania Karnego  (Dz.U. nr 89 poz. 555 ze zm. - rok 1997)
• Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. nr 35 poz. 230 z 1982 roku ze zm.)
• Ustawa o przeciwdziałaniu narkomani z dnia 29 lipca 2005 r. r. (Dz.U. nr 179 poz.1485)

Definicje pojęć ustawowych:

NIELETNI

1. osoba, która nie ukończyła 18 lat, a przejawia zachowania świadczące o demoralizacji
2. osoba, która ukończyła 13 lat, a nie ukończyła lat 17 i dopuściła się popełnienia czynu karalnego
3. osoba, która nie ukończyła 21 roku życia i względem której zostały orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze

CZYN KARALNY czyn zabroniony przez ustawę jako:

1. przestępstwo lub przestępstwo skarbowe
2. wykroczenie określone w art.:

• 51 – zakłócanie spokoju i porządku publicznego
• 69 – umyślne niszczenie, uszkadzanie, usuwanie lub w inny sposób czynienie bezskutecznymi znaki umieszczone przez organ państwowy
• 74 – niszczenie, uszkadzanie, usuwanie  znaków zapobiegających bezpieczeństwu
• 76 – rzucanie kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazd mechaniczny będący w ruchu
• 85 - samowolna zmiana znaków lub sygnałów drogowych
• 87 - prowadzenie pojazdu mechanicznego znajdując się w stanie po spożyciu alkoholu lub środka odurzającego
• 119 - kradzież lub przywłaszczenie sobie cudzej rzeczy ruchomej, jeżeli wartość nie przekracza 250 zł.
• 122 - paserstwo mienia
• 124 - niszczenie lub uszkadzanie mienia
• 133 - spekulacja biletami wstępu
• 143 - utrudnianie korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego

Popełnienie przez nieletniego innego wykroczenia niż wyżej wymienione określamy jako zachowanie świadczące o jego demoralizacji. Sąd Rodzinny wszczyna wówczas i prowadzi postępowanie w trybie opiekuńczo-wychowawczym (art.44-46 u.p.n.). W kwestii możliwych do zastosowania środków zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich Sąd Rodzinny może zastosować środki : wychowawce oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym.

Wobec nieletnich sąd rodzinny może:

• udzielić upomnienia
• zobowiązać do określonego postępowania np. do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzenia się w stan odurzenia
• ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna
• ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej albo osoby godnej zaufania – udzielających poręczenia za nieletniego
• zastosować nadzór kuratora
• skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacja lub instytucją
• orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego
• orzec umieszczenie w rodzinie zastępczej, w odpowiedniej placówce opiekuńczo-wychowawczej albo ośrodku szkolno-wychowawczym
• orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym
• zastosować środki przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym

Demoralizacja - wg Słownika języka polskiego to rozprężenie, zwłaszcza moralne,rozluźnienie dyscypliny, karności, a w świetle przepisów „Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich” oznacza szczególnie intensywną i względnie trwałą postać nieprzystosowania społecznego przejawiającego się poprzez:

• naruszenie zasad współżycia społecznego ( w środowisku  szkolnym, czy rodzinnym),
• popełnienie czynu zabronionego,
• używanie alkoholu  lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia,
• systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego
• uprawianie nierządu,
• włóczęgostwo,
• udział w grupach przestępczych

Nieletni odpowiadają za popełnienie czynów zabronionych (tj. przestępstw i wykroczeń)  na podstawie Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich odpowiadają przed Sędzią Wydziału Rodzinnego i Nieletnich.

Jest również taka możliwość, że np. Twój kolega, który po ukończeniu lat 15 dokona poważnego przestępstwa np. zabójstwa, gwałtu– może ponieść taką odpowiedzialność jak osoba dorosła.

2. Z nami będziesz bezpieczny

Co należy robić, aby nie stać się ofiarą przestępstwa?

Dobrze byłoby wspólnie z dorosłymi nauczyć się:

1. Dostrzegać sygnały niebezpieczeństw.
2. Przewidywać konsekwencje zachowań własnych oraz innych osób, także swoich kolegów.
3. Dostrzegać, że z każdej sytuacji jest kilka wyjść – różnych możliwości zachowań.
4. W jaki sposób unikać zagrożeń.

2.1 Bezpieczeństwo w sieci

Internet jest przydatnym do nauki, pracy i zabawy narzędziem. Niestety, jak każde narzędzie może być używane do dobrych jak i złych działań. Warto wiedzieć, jakie występują w nim zagrożenia i jak się zachować, kiedy na nie natrafimy

Niebezpieczne kontakty - pamiętaj, że nie wszyscy w Internecie mają wobec Ciebie dobre zamiary, nawet jeśli tak mówią. W Internecie oszukiwać jest łatwiej niż w prawdziwym życiu. Nie wierz, we wszystko, co usłyszysz od osób, które znasz tylko w Internecie. Nie wolno się też z takimi osobami spotykać - ktoś może mówić, że ma tyle lat co Ty, a tak naprawdę jest dorosłą osobą!

Szkodliwe kontakty - zdarzyć się może, że ktoś obrazi Cię na czacie, wyśle
nieprzyjemnego e-maila lub wiadomość na komunikatorze, a może po prostu pisze do Ciebie, choć Ty tego nie chcesz. Może to być ktoś, kto Cię zna, ale może też to być osoba nieznajoma, która uważa, że takie zachowanie to dobry żart. Zwykle ktoś taki myśli też, że w Internecie można robić, co się chce i nikt nie dowie się, kim jest. To nieprawda. W Internecie każdy zostawia ślady, po których policja może go znaleźć. Jeśli zdarzy Ci się, że internetowy kontakt sprawia Ci przykrość, powiedz o tym rodzicom lub zaufanej osobie dorosłej. Możesz również skontaktować się z helpline.org.pl.

Ujawnienie Twoich prywatnych danych - Twoje prywatne dane nie powinny wpaść w niepowołane ręce! Adres e-mail, numer telefonu, adres, zdjęcie czy różnego rodzaju hasła (do poczty, komunikatora, czatu) to informacje, które należy chronić w trosce o własne bezpieczeństwo. Przecież nie chcesz dostawać spamu lub żeby każdy wiedział, gdzie mieszkasz i mógł do Ciebie przyjść czy zmienił tak Twoje zdjęcie w komputerze, że będzie Ci przykro, będą się z Ciebie śmiać. To samo dotyczy danych Twoich kolegów i koleżanek - odmawiaj, jeśli ktoś Cię o to poprosi - nie chcesz, by im stało się coś złego.

Szkodliwe treści - to takie teksty, zdjęcia, filmy i nagrania, które są nielegalne
lub przeznaczone tylko dla dorosłych. Kontakt z nimi może być dla Ciebie przykry, mogą Cię przestraszyć, zawstydzić lub spowodować, że poczujesz się źle. Pamiętaj, że możesz na nie natrafić zupełnie przypadkowo, to się zdarza i nie ma w tym Twojej winy. Jeśli zdarzyło Ci się napotkać w Internecie szkodliwe treści - powiedz o tym rodzicom lub zaufanej osobie dorosłej, a ona niech skontaktuje się z dyżurnet.pl, aby treści te zostały usunięte i nikomu już nie zagrażały.

Wirusy i złośliwe programy - wirusy i inne złośliwe programy mogą zniszczyć pliki na Twoim komputerze, albo sprawić, że korzystanie z niego będzie trudne lub nawet niemożliwe - przestanie działać tak, jak powinien. Nie ma całkowicie skutecznej ochrony przed wirusami i złośliwymi programami. Chronić należy się poprzez stosowanie antywirusa (pamiętaj o regularnym uaktualnianiu jego bazy - pozwoli mu to rozpoznawać nowe zagrożenia) i zapory sieciowej. Bardzo ważne jest również korzystanie tylko z tych programów, płyt, dyskietek i pendrive'ów, na których wiemy co się znajduje. Tę samą zasadę warto stosować również do nieznanych stron internetowych.

Spam - spam można porównać do ulotek zostawianych przed drzwiami lub wkładanych za wycieraczki samochodów. To wiadomości e-mail, które trafiają na Twoją skrzynkę, choć nie czekałeś na nie i nie są Ci potrzebne. Spam może przeszkadzać w znalezieniu w nim listu na który czekasz, może też zawierać szkodliwe treści i wirusy. Dlatego warto korzystać w anty-spamu w poczcie, a swój adres e-mail chronić i nie podawać nikomu bez potrzeby, zwłaszcza w Internecie, gdzie każdy może go znaleźć.

Włamania - zdarzyć się może, że ktoś zobaczy, jakie hasło wpisujesz logując się na pocztę, do komunikatora czy na czacie. Może się też zdarzyć, że hasło jest bardzo proste i może je zgadnąć każdy, kto będzie miał trochę szczęścia lub dobrze Cię zna. Znając Twoje hasło, osoba taka może zrobić co tylko chce, a dla innych użytkowników Internetu wyglądać to będzie na Twoje działania. Aby uniknąć kłopotów i nieprzyjemności wymyślaj dobre hasła, to jest długie i skomplikowane. Nie używaj jako haseł imienia swojego, przyjaciela, czy zwierzaka, daty urodzenia itd. - te hasła są popularne i łatwo je odgadnąć

żródło: www.dzieckowsieci.pl

Materiały do pobrania:

Elementarz dla dzieci. Oswajanie Sieci!  (PDF, 3,13MB) komplementarna do w/w elementarza dla rodziców wersja przeznaczona dla dzieci.

Zeszyt ćwiczeń Poznaj bezpieczny Internet (20 stron; 6,5 MB). Kolorowanki, łamigłówki do samodzielnego wypełniania przez dziecko wraz z informacjami na temat zasad bezpieczeństwa w sieci.

Plakat z podstawowymi zasadami bezpieczeństwa w Internecie (PDF, 654KB) do wydrukowania i powieszenia w widocznym miejscu przy komputerze

2.2 Bezpieczeństwo w domu

Każde  dziecko będące w domu, a zwłaszcza same musi wiedzieć, że:

• nigdy nie wolno otwierać drzwi mieszkania obcym
• zawsze należy powiedzieć rodzicom/opiekunom o każdym telefonie od obcej osoby oraz o tym, że nieznajomy pukał do drzwi mieszkania
• gdy dzwoni domofon nie otwieraj bez zastanowienia drzwi klatki schodowej na każdą prośbę obcego
• zawsze należy mówić dorosłym z kim i gdzie się idzie oraz o której się wróci
• miej przy aparacie telefonicznym ważne numery telefonów

POLICJA  997, 112

STRAŻ POŻARNA 998

POGOTOWIE RATUNKOWE 999

NUMER DO RODZICA, DZIADKÓW, OSÓB ZAPRZYJAŹNIONYCH Z TWOJĄ RODZINĄ

Pamiętaj, że z numerów alarmowych możesz korzystać tylko w razie niebezpieczeństwa!!!

2.3 Bezpieczeństwo na podwórku

Do kontaktów z osobami obcymi należy podchodzić bardzo ostrożnie – nie zawsze intencje ich działania są dobre.

• Pamiętaj o tym, że z obcymi nigdy nie należy rozmawiać, brać od niego słodyczy, zabawek, pieniędzy. Nie należy nigdy przyjmować propozycji wspólnego spaceru lub wsiadać do jego samochodu.
• Nie wolno bawić się, przebywać na placach budowy czy innych niebezpiecznych miejscach 
• noś klucze zawieszone na smyczy zawsze pod ubraniem, tak by nie było ich widać
• nie noś przy sobie dużych sum pieniędzy
• telefon noś w miejscu niewidoczny, a w domu miej jego numer identyfikacyjny
• w przypadku problemów czy zagrożenia dzwoń na Policję, Pogotowie Ratunkowe,Straż Pożarną czy do Straży Miejskiej.

W ramach bezpieczeństwa „na podwórku” należy ująć również kontakt z psem. Każdy powinien wiedzieć, że:

• nie wolno psa drażnić, dokuczać mu czy próbować go uderzyć; często nie zdając sobie z tego sprawy, można wyzwolić u psa agresję
• jeśli pies na Ciebie szczeka lub próbuje zaatakować, musisz stanąć na baczność, założyć dłonie na kark i zgiętymi ramionami zasłonić twarz (postawa bezpieczna stojąca). Jeśli będziesz stać spokojnie, pies obwącha Cię i odejdzie.
• nigdy nie wolno przed psem uciekać!
• Jeśli pies będzie dalej agresywny, musisz przyjąć pozycję tzw. „żółwia”
• zawsze traktuj poważnie tabliczki z napisami „Tutaj ja pilnuję” i „Uwaga zły pies”
• pamiętaj pies nie jest zabawką, nie wolno ciągnąć go za uszy, ogon
• na spacerze pies powinien być na smyczy i powinien mieć kaganiec

2.4 Bezpieczeństwo w szkole

Bezpieczeństwo w szkole jest bardzo ważnym elementem, dzięki któremu możecie funkcjonować jako społeczność uczniowska w każdej placówce oświatowej. Pamiętajcie, że także Wy musicie zadbać o swoje bezpieczeństwo. Jest wiele sytuacji, które wymagają od Was stosowania się do obowiązujących zasad bezpieczeństwa, nie zawsze jednak o tym pamiętacie.

W szkole mogą czekać na Was bardziej lub mniej sympatyczne niespodzianki. Jeśli jesteś „nowy”  w szkole czy klasie i koledzy przywitają cię niezbyt ciepło - nie przejmuj się. Bądź sobą, nie udawaj kogoś kim nie jesteś. Nie staraj się na siłę imponować kolegom i nauczycielom. Porady poradami, ale co  zrobić gdy np. starszy kolega każe ci przynieść do szkoły papierosy lub pieniądze? Podziel się kłopotami ze swoimi rodzicami, opiekunami, wychowawcą czy dyrektorem szkoły. W ten sposób zlikwidujesz z zarodku przestępcze działanie. Pamiętaj, że wybór należy do ciebie. Ale kieruj się zawsze własnym rozumem i zastanów się czy warto ryzykować wchodząc w niepewne układy. Nie rób głupstw i  zaufaj swojej intuicji -NIE RÓB TEGO, CZEGO NIE CHCESZ ROBIĆ!

Oto kilka rad:

• Stosuj się do poleceń nauczyciela, to on odpowiada za Twoje bezpieczeństwo w szkole.
• Nie dokuczaj młodszym i słabszym kolegom, ty też kiedyś byłeś na ich miejscu, pomyśl jakbyś się czuł gdyby to Tobie dokuczano.
• Mów do kolegów po imieniu, nikogo nie przezywaj, to nie jest miłe i zazwyczaj wzbudza agresję.
• Nie bierz bez pozwolenia cudzych rzeczy, właściciel może to odebrać jako zwykłą kradzież.
• Nie przynoś do szkoły większych kwot pieniędzy, nigdy nie zostawiaj pieniędzy
  i wartościowych przedmiotów w szatni, może się okazać, że je stracisz.
• Nie afiszuj się posiadaniem telefonu komórkowego, nie użyczaj go nikomu, np. pod pretekstem obejrzenia aparatu, jeśli nie ma takiej konieczności najlepiej nie przynoś „komórki” do szkoły.
• Jeśli zginą Ci klucze od mieszkania, natychmiast powiadom rodziców – złodziej może być już w drodze do Twojego domu!
• Zgłoś wychowawcy gdy widzisz, że komuś dzieje się krzywda, informowanie dorosłych nie jest żadnym donoszeniem na kolegów ale szukaniem pomocy, sprawcy postępują źle, łamią normy i powinni ponieść odpowiednie konsekwencje.
• Jeśli jesteś szykanowany przez kolegów i koleżanki, poinformuj o tym fakcie kogoś dorosłego, nauczyciela, rodzica, pedagoga szkolnego. Nie jesteś „donosicielem”- walczysz o bezpieczeństwo w szkole, mówiąc o przemocy dorosłym, pomagasz także innym dzieciom, które spotyka to samo, jeśli nikomu o tym nie mówisz - krzywdzisz siebie i chronisz sprawców. Sprawcy postępują źle, łamią normy i powinni ponieść odpowiednie konsekwencje.
• Zachowaj szczególną ostrożność wobec młodzieży, która jest znana z używania przemocy wobec innych. Staraj się unikać miejsc, w których mógłbyś być zaatakowany, zaczepiany.
• Pamiętaj zamiast osób, które lubią Cię za to co masz - wybieraj tych, którzy cenią Cię za to kim jesteś.