Co wiesz o antybiotykach?

18 listopada obchodzony jest Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach. Ustanowiony w 2008 roku ma na celu podniesienie świadomości na temat zagrożenia dla zdrowia publicznego, jakim jest oporność na antybiotyki, oraz racjonalnego stosowania leków. Kampania realizowana jest w ramach „Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków” Ministra Zdrowia.

Najnowsze dane potwierdzają, że w całej Unii Europejskiej wzrasta liczba pacjentów zakażonych bakteriami opornymi i że antybiotykooporność jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego.

Racjonalne stosowanie antybiotyków może przyczynić się do zahamowania rozwoju bakterii opornych i zachowania skuteczności stosowania antybiotyków dla przyszłych pokoleń. Celem Europejskiego Dnia Wiedzy o Antybiotykach w 2011 r. jest wsparcie działań na poziomie krajowym mających ograniczyć niepotrzebne stosowanie antybiotyków w szpitalach za pomocą opracowania i rozpowszechnienia materiałów edukacyjnych promujących właściwe stosowanie antybiotyków.

Działania krajowe
W całej Europie podejmuje się obecnie wiele inicjatyw w celu rozpowszechnienia informacji o zagrożeniach związanych z niewłaściwym stosowaniem antybiotyków oraz o właściwym stosowaniu antybiotyków.

Na czym polega problem?
Bakterie oporne na antybiotyki są codziennym problemem występującym w szpitalach w całej Europie.

Dlaczego należy propagować rozważne stosowanie antybiotyków?
Właściwe stosowanie antybiotyków może zapobiec pojawianiu się i selekcji bakterii opornych na antybiotyki.

Na czym polega problem?
·    Występowanie bakterii opornych na antybiotyki stało się codziennym problemem szpitali w całej Europie.
·    Niewłaściwe stosowanie antybiotyków może powodować infekcję bądź kolonizację pacjentów bakteriami opornymi na antybiotyki, takimi jak: Staphylococcus aureus (MRSA) opornymi na meticylinę, enterokokami (VRE) wankomycynoopornymi oraz wieloopornymi pałeczkami Gram-ujemnymi.
·    Niewłaściwe stosowanie antybiotyków wiąże się z podwyższoną częstością pojawiania się zakażeń Clostridium difficile.
·    Występowanie, selekcja oraz rozprzestrzenianie opornych bakterii stanowi zagrożenie bezpieczeństwa pacjentów w szpitalach:
o    Zakażenia wywołane bakteriami opornymi na antybiotyki powodują wzrost zachorowalności i śmiertelności pacjentów jak również wydłużenie okresu hospitalizacji.
o    Oporność na antybiotyki często prowadzi do opóźnienia włączania właściwej terapii antybiotykowej.
o    Niewłaściwa bądź opóźniona terapia antybiotykowa u pacjentów z ciężkimi zakażeniami wiąże się z gorszymi wynikami leczenia oraz niejednokrotnie śmiercią pacjenta.
o    Liczba antybiotyków będących w badaniach klinicznych jest niewielka i, jeśli oporność na antybiotyki będzie nadal wzrastać, nie będzie antybiotyków gwarantujących efektywną terapię.

W jaki sposób stosowanie antybiotyków wiąże się z powyższym problemem?
·    Pacjenci hospitalizowani z dużym prawdopodobieństwem zostaną poddani terapii antybiotykowej, która w 50% przypadków może być nieskuteczna.
·    Niewłaściwe stosowanie antybiotyków w szpitalach jest jednym z głównych czynników, powodujących powstawanie oporności na antybiotyki.
·    Niewłaściwe stosowanie antybiotyków może przejawiać się w następujących działalniach:
o    Gdy antybiotyki przepisywane są na wyrost;
o    Gdy terapia antybiotykowa włączana jest zbyt późno u poważnie chorych pacjentów;
o    Gdy spektrum terapii antybiotykowej jest zbyt wąskie bądź zbyt szerokie;
o    Gdy dawka antybiotyku jest zbyt niska bądź zbyt wysoka w porównaniu z dawką właściwą dla danego pacjenta;
o    Gdy trwanie terapii antybiotykowej jest zbyt krótkie bądź zbyt długie;
o    Gdy terapia antybiotykowa nie zmienia się na celowaną wraz z dostępnością wyniku badania mikrobiologicznego.

Dlaczego warto promować rozważne stosowanie antybiotyków?
·    Rozważne stosowanie antybiotyków może zapobiegać występowaniu oraz selekcji bakterii opornych na antybiotyki.
·    Zmniejszenie zużycia antybiotyków prowadzi do ograniczenia zakażeń Clostridium difficile.

W jaki sposób promować rozważne stosowanie antybiotyków?
·    Wielorakie strategie takie jak edukacja, stosowanie rekomendacji terapeutycznych opartych na faktach naukowych (EBM) i polityki antybiotykowe, konsultowanie lekarzy specjalistów chorób zakaźnych, mikrobiologów lub farmaceutów, mogą skutkować prowadzeniu lepszej terapii antybiotykowej a tym samym zmniejszeniem oporności na antybiotyki.
·    Monitorowanie oporności na antybiotyki oraz ich zużycia w szpitalach dostarczyło pożytecznych informacji przydatnych w empirycznej terapii antybiotykowej u ciężko chorych pacjentów.
·    Właściwa profilaktyka antybiotykowa w chirurgii (odpowiedni czas rozpoczęcia oraz trwania kuracji) wiąże się z niższym ryzykiem zakażeń ran pooperacyjnych oraz niższym ryzykiem pojawienia się bakterii opornych na antybiotyki.
·    Badania wskazują, iż w niektórych przypadkach można zalecić krótszy czas leczenia bez wpływu na wynik leczenia, co również wpływa na niższą frekwencję oporności na antybiotyki.
·    Pobieranie próbek mikrobiologicznych przed rozpoczęciem empirycznej terapii antybiotykowej, monitorowanie wyników posiewów oraz uaktualnianie leczenia antybiotykami w oparciu o wyniki badań stanowią czynniki zmniejszające nadmierne i niewłaściwe stosowanie antybiotyków.

Więcej na www.antybiotyki.edu.pl