Czyste zakole Łyny

Rekultywacji terenu poprzemysłowego dawnej gazowni leżącego przy ul. Knosały w Olsztynie dobiegła końca. Trwający kilka lat projekt był jednym z najważniejszych przedsięwzięć w tym rejonie – poinformował Piotr Grzymowicz, prezydent Olsztyna – udało się przywrócić równowagę ekologiczną w bliskim sąsiedztwie olsztyńskiej Łyny.

Celem realizacji zadania polegającego na rekultywacji terenu poprzemysłowego dawnej gazowni przy ul. Knosały, leżącego w zakolu rzeki Łyny w centrum Olsztyna, było usunięcie ognisk zanieczyszczenia gleby oraz wód gruntowych i podziemnych, którymi były pozostałości po gazowni w postaci pozostałości podziemnych zbiorników wypełnionych smołami pogazowymi oraz pozostałości podziemnej infrastruktury (zasypane piwnice, fundamenty, stare sieci itp.). Rzeka Łyna objęta jest ochroną prawną zapisami rozporządzenia Wojewody Warmińsko-Mazurskiego Nr 161 z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie ustanowienia Obszaru Chronionego Krajobrazu "Dolina Środkowej Łyny". Miejska gazownia funkcjonowała w latach 1897-1974 produkując gaz z węgla kamiennego metodą koksowniczą. Po doprowadzeniu do Olsztyna gazu ziemnego (1972) gazownia została zamknięta; większość obiektów gazowni rozebrano, pozostawiono jedynie niewielki budynek administracyjny (obecnie wpisany w rejestr zabytków) i naziemny ceglany zbiornik do gromadzenia smół pogazowych, który został rozebrany w ramach przeprowadzonych prac rekultywacyjnych w roku 2011. Na początku lat 90 - tych XX w. teren dawnej gazowni wraz z tymi obiektami decyzją wojewody o komunalizacji mienia przejęty został przez Gminę Miejską Olsztyn.

Pozostałości po dawnej gazowni stały się problemem dla środowiska gruntowo-wodnego miasta, gdy w połowie lat 90 - tych XX w. wiosną 1994 r. stwierdzono zanieczyszczenie wód rz. Łyny substancjami ropopochodnymi; ustalono wówczas, iż zostało ono spowodowane wyciekiem z rozszczelnionej naziemnej części zbiornika smół pogazowych, pozostawionego po zamknięciu gazowni. W ramach likwidacji źródła zanieczyszczenia wód rzeki naziemną część zbiornika opróżniono ze zgromadzonych w nim wód zanieczyszczonych substancjami ropopochodnymi, rozebrano ceglaną część naziemną, a pozostałości smół pogazowych w części podziemnej zagęszczono.

W okresie od 1995 do 2005 nie przeprowadzano badań środowiska gruntowo-wodnego w rejonie dawnej gazowni, nie prowadzono również dalszych działań naprawczych. W latach 2005-2008 rejon dawnej gazowni był terenem badawczym ujętym w międzynarodowym projekcie "MAGIC - Zarządzanie Wodami Podziemnymi na Zanieczyszczonych Terenach Poprzemysłowych". W wyniku prac badawczych wykonanych w ramach projektu wykazano występowanie zanieczyszczenia WWA i BTEX w pobranych próbach wód podziemnych oraz wskazano ogniska zanieczyszczenia gleby i wód w postaci podziemnego zbiornika smół pogazowych i podziemnej infrastruktury gazowni.
Rekultywacja przedmiotowego terenu rozpoczęła się w kwietniu 2011 roku i została zakończona w październiku 2013. Swoim zasięgiem objęła działki nr 65-16/1, 65-16/4, 65-16/6, 65-16/7 i 65-17/21, stanowiące własność Gminy Olsztyn. Dla tego terenu obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania miasta Olsztyna dla terenu Śródmieścia między ul. Szrajbera, ul. Niepodległości i rzeką Łyną, uchwalony Uchwałą Nr XXXVII/474/04 Rady Miasta Olsztyn z dnia 1 grudnia 2004r.

W ramach przeprowadzonych prac rekultywacyjnych środowiska gruntowego zostały usunięte grunty zanieczyszczone substancjami ropopochodnymi, metalami ciężkimi i cyjankami o masie 10 838,50 Mg .

Wyniki badań próbek gruntu pobranych po zakończonych pracach rekultywacyjnych, wskazują, że grunt na działkach 65-16/1, 65-16/4 i 65-16/6 spełnia standardy dla gruntów grupy B (grunty zabudowane i zurbanizowane z wyłączeniem terenów przemysłowych) oraz grunt na działkach 65-16/7 i 65-17/21 spełnia standardy dla gruntów grupy C (tereny przemysłowe, użytki kopalne oraz tereny komunikacyjne). Tym samym osiągnięto efekt ekologiczny, określony w decyzji Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie.
Jednocześnie wyniki badań próbek wody gruntowej wskazują, że wody gruntowe na działkach 65-16/1, 65-16/4 i 65-16/6 odpowiadają standardom określonym dla wód podziemnych na obszarze B, i tym samym osiągnięto efekt ekologiczny, określony w decyzji Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie.

Łączny koszt "Rekultywacji terenu poprzemysłowego dawnej gazowni leżącego przy ul. Knosały w Olsztynie" to 8.496.104 PLN. Na realizację powyższego przedsięwzięcia, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie udzielił dofinansowania w formie dotacji w wysokości 80% kosztów kwalifikowanych tj. 6.796.883 PLN.