Zaklęty Zamek

Ekspedycja archeologiczna odkryła tajemniczą historię osady położonej na terenie Lasu Miejskiego w Olsztynie. W tradycji przedwojennej miejsce to, położone obok diabelskiego mostu łączącego brzegi Łyny, nazywano Zaklętym Zamkiem.

Już w 1355 r. na mocy przywileju lokacyjnego obszar lasu miejskiego został włączony w historyczne granice Olsztyna. Zgodnie z przywilejem miastu przyznano wieś Sędety, w zamian za obszar leśny przydzielony wsi Likusy. O istnieniu dwóch grodzisk pisał już w XIX wieku porucznik wojsk pruskich z Torunia – Johann Michael Guise.

Pierwsze badania archeologiczne Zaklętego Zamku przeprowadzono w 2006 r. Wtedy to podczas prac związanych z gospodarką leśną odkryto dużą ilość prahistorycznych ceramik. Wówczas potwierdziły się archiwalne wzmianki dotyczące istnienia grodzisk. Prace finansowane były przez Miejskiego Konserwatora Zabytków, który przeznaczył na ten cel 15 tys. zł. W badaniach uczestniczyli studenci archeologii Uniwersytetu Gdańskiego, studenci historii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, członkowie Towarzystwa Pruthenia oraz Studenckiego Koła Badań Podwodnych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pracami kierowali dr Mirosław Hoffmann oraz Arkadiusz Koperkiewicz. Badania zakończyły się sukcesem, ponieważ w ich efekcie wydobyto materiał zabytkowy: ceramiki, kości zwierzęce, żelazne noże, krzesiwa, narzędzia oraz kamienne rozcieracze do żaren. Wyniki badań mówią, że był to najpewniej jeden z głównych ośrodków osadniczych w dorzeczu środkowej Łyny. Archeolodzy na główną fazę zasiedlenia wskazują okres wczesnego średniowiecza. Bardzo cennym znaleziskiem były dwa dirhemy – srebrne monety arabskie wybite około 778/779 roku w mennicy w Bagdadzie, w czasach panowania dynastii Abbasydów. Pozwoliło to na wysnucie wniosku, że w wymianie handlowej między Orientem a Skandynawią uczestniczyli także miejscowi osadnicy.

Prace na terenie Lasu Miejskiego nadal trwają. Celem badań powierzchniowych z wykorzystaniem detektora metali jest wychwycenie zabytków metalowych, które występują na powierzchni stanowiska oraz w warstwie humusu. Dzięki temu będzie możliwe wytyczenie prawdopodobnego zasięgu osady oraz typowanie lokalizacji wykopów archeologicznych. Kierownikiem ekspedycji jest Arkadiusz Koperkiewicz. Planowane jest przebadanie ok. 5 arów stanowiska. Urząd Miasta w Olsztynie na poczet badań udzielił dotacji w wysokości 40 tys. zł.

Odkryta osada ma niezwykłe znaczenie dla poznania najstarszej przeszłości Olsztyna i Ziemi Warmińskiej. Otwarte dla publiczności badania archeologiczne stanowią interesującą atrakcję turystyczną. Osada Sędety może stać się częścią historyczno-archeologicznego szlaku turystycznego, obejmującego grodzisko w Łupstychu, cmentarzysko kurhanowe w Bukwałdzie i relikty castrum Berting w Bartążku.